Minister trapt nieuwe Bob-campagne af in met 'feestelijke' alcoholcontrole
12 december 2025 10:25
Minister Tieman (Infrastructuur en Waterstaat) trapt vandaag een nieuwe campagne tegen alcohol in het verkeer af. De slogan is net als vorig jaar "Top, jij blijft Bob".
De campagne start met een alcoholcontrole in Den Haag. Wie nuchter blijkt, mag nog een keer blazen om een "feestelijk" rad te laten draaien voor "een kleine Bob-attentie", meldt het ministerie.
De Bob-campagne ontstond in 1995 in België, en werd later in andere landen overgenomen. Er wordt vaak gedacht dat de letters staan voor 'bewust onbeschonken bestuurder', maar die betekenis is er later bij bedacht. De naam is afgeleid van Bob Madrenas, oprichter van het reclamebureau dat de oorspronkelijke campagne bedacht.
Streven naar 0 procent
Voor de start van de nieuwe campagne liet het ministerie een representatieve steekproef houden onder zo'n 1100 Nederlanders. Daaruit komt naar voren dat 93 procent van de Nederlanders er vertrouwen in heeft dat ze niet zullen drinken als ze moeten rijden. Onder jongeren tussen de 18 en 24 jaar geeft 22 procent aan soms nog wel te drinken als ze daarna in de auto stappen, blijkt uit een onderzoek van jongerenorganisatie TeamAlert.
"Die 22 procent vinden we best fors", zegt Sjoerd van Halem van TeamAlert. "Het is voor mensen heel lastig om zelf in te schatten of ze al aan de alcoholgrens zitten. Een glas alcohol heeft een andere uitwerking op iedereen. Dat is onder meer afhankelijk van lichaamsgewicht."
De Bob-campagne is erop gericht dat mensen "echt met 0 procent alcohol achter het stuur stappen", zegt Van Halem. De campagne start in december omdat Nederlanders juist in die maand in de verleiding kunnen komen om toch met een drankje op achter het stuur te stappen.
Gezelligste maand
Uit de peiling blijkt dat zes op de tien ondervraagden "vaker de verleiding voelt om mee te drinken omdat het gezellig is". Die verleiding wordt het vaakst gevoeld tijdens oud en nieuw met vrienden of familie en bij kerstbezoek.
"December is de gezelligste maand van het jaar, maar met al die borrels, etentjes en familiebezoeken is het ook extra opletten geblazen", zegt demissionair minister Tieman. Hij trapt de nieuwe campagne af samen met wethouder Arjen Kapteijns van de gemeente Den Haag en gedeputeerde Frederik Zevenbergen van de provincie Zuid-Holland.
Ook elders in het land houdt de politie vandaag alcoholcontroles. Komende maandag start een campagne van een week met extra alcohol- en drugscontroles in heel Europa.
Mickey en Yoda straks in videotool Sora: Disney investeert miljard in OpenAI
12 december 2025 09:56
Zelf video's door Sora genereren met daarin figuren als Mickey Mouse, Dart Vader of Iron Man. Dat kan binnenkort: The Walt Disney Company heeft een driejarige overeenkomst gesloten met OpenAI, het bedrijf achter chatbot ChatGPT en video-generator Sora. Disney investeert een miljard dollar in het techbedrijf en staat het gebruik van zijn karakters toe.
De tweede versie van de video-generator Sora werd in oktober gepresenteerd. Gebruikers kunnen zelf met 'prompts', (opdrachten in tekst) aan de AI-tool vragen om video's te laten maken. De belofte bij de tweede editie was dat video's nog realistischer werden. Meteen gingen levensechte video's viraal van Ronald McDonald die aan de politie ontvlucht of Pikachu bij de landingen van D-day.
Disney had Sora toen nog verboden gebruikt te maken van zijn intellectuele eigendommen, maar stelt nu ruim 200 karakters beschikbaar van Disney en Pixar zelf en andere series waar het bedrijf de rechten van heeft, zoals Marvel en Star Wars. Bijvoorbeeld Belle, Stitch, Mufasa, Captain America, Thor en Han Solo zijn dus te gebruiken in video's die door Sora worden gegenereerd.
Disney en OpenAI zijn ook overeengekomen dat een selectie van de films die gebruikers laten genereren, te zien zullen zijn via de streamingdienst Disney+.
Google gesommeerd
Disney wordt ook zelf een grote klant van OpenAI. De entertainmentgigant gaat tools van het techbedrijf gebruiken om nieuwe producten, diensten en "ervaringen" te bouwen, is te lezen in het persbericht. Ook zullen medewerkers van Disney gebruiken gaan maken van AI-hulp ChatGPT.
Hoewel Disney dus een samenwerking aangaat met het ene techbedrijf, gaat het juist de strijd aan met het andere. Afgelopen woensdag sommeerde het bedrijf Google nog te stoppen met het gebruiken van intellectueel eigendom voor het trainen van zijn AI-modellen. Disney stelt dat Google het auteursrecht daarmee misbruikt.
Disney stelt met OpenAI dat verantwoord gebruik van AI belangrijk is. Ze schrijven oog te hebben voor bescherming van gebruikers en de rechten van makers.
Auteursrecht
Over dat laatste is sinds de opkomst van AI veel te doen. Zo leek het erop dat AI-modellen van onder meer OpenAI zijn getraind met beelden van Nederlandse makers, die vinden dat er inbreuk wordt gemaakt op het auteursrecht. En in Duitsland oordeelde een rechter dat ChatGPT het auteursrecht op songteksten schendt.
AI-plaatjesmakers Midjourney werd dit jaar aangeklaagd door filmstudio Warner Bros. vanwege copyrightschending. Zo konden gebruikers makkelijk filmpjes en afbeeldingen genereren met superhelden zoals Batman, terwijl Warner Bros. het alleenrecht daarover heeft.
Niet alleen beelden en stemmen, ook teksten van schrijvers worden gebruikt door AI-generatoren. Zo moest het Amerikaanse AI-bedrijf Anthropic dit jaar voor 1,5 miljard dollar schikken met een groep auteurs, omdat het bedrijf chatbots had getraind met boeken die illegaal gedownload waren.
De muziektak van Warner sloot vorige maand een deal met AI-muziekgenerator Suno, nadat de twee bedrijven eerder met elkaar overhoop lagen. Warner Music, waar onder anderen Coldplay en Ed Sheeran onder contract staan, had Suno aangeklaagd vanwege schending van de auteursrechten. Door deze overeenkomst kunnen stemmen van artiesten die daarvoor kiezen gebruikt worden voor het genereren van muziek via de AI-generator.
Kinderen lokken
Er klinkt ook kritiek op de samenwerking tussen OpenAI en Disney. Zo zegt Fairplay, een Amerikaanse organisatie die kinderen wil beschermen tegen marketing en Big Tech, tegen persbureau AP dat OpenAI ,"kinderen met Disney-karakters probeert te lokken naar het platform". Volgens Fairplay probeert het bedrijf hen zo verslaafd te maken aan zijn producten.
Wat nog niet duidelijk is, is hoe de karakters van Disney in Sora-video's zullen klinken. In de overeenkomst is afgesproken dat stemmen van de karakters die door stemacteurs zijn ingesproken, niet gebruikt mogen worden door de video-generator.
Topadviseur over toekomstige economie: 'Nú investeren of we raken achterop'
12 december 2025 09:00
Het kabinet moet zich dringend richten op de lange termijn en zorgen voor een goed investeringsklimaat. Doet het dat niet, dan dreigt Nederland achterop te raken in een tijd van geopolitieke spanningen, technologische versnelling en toenemende druk op publieke voorzieningen. Dat is in het kort de boodschap van oud-topman van ASML, Peter Wennink.
Vandaag presenteert hij zijn advies om de Nederlandse economie toekomstbestendig en weerbaarder te maken, geschreven op verzoek van minister Karremans. Hij spreekt dreigende taal: "donkere wolken pakken zich boven de samenleving" en "onze welvaart begint te eroderen". In zijn advies staat een enorm vraagstuk centraal: hoe blijft Nederland de komende decennia welvarend genoeg om voor de sociale voorzieningen te kunnen blijven betalen?
Het economische speelveld is de afgelopen jaren in rap tempo veranderd, bijvoorbeeld door handelsconflicten en de oorlog op het Europees continent. Ook verliest Europa "in hoog tempo" terrein aan China en de Verenigde Staten in kritieke technologieën, schrijft Wennink. Die landen investeren veel meer in bijvoorbeeld kunstmatige intelligentie en halfgeleiders.
Nederland moet nú investeren om de concurrentie bij te benen, volgens de oud-topman. Dat moet chefsache zijn, aldus Wennink. Oftewel, het is een zaak voor de premier van Nederland.
Miljarden investeren
Het Centraal Planbureau verwacht een daling van de structurele economische groei naar 0,9 procent per jaar. Dat is volgens Wennink te weinig om de huidige voorzieningen op peil te houden. Om de groei op te krikken naar de gewenste 1,5 procent per jaar is een grote investering nodig van 151 tot 187 miljard euro, schrijft de oud-topman.
Het grootste deel hiervan moet uit het bedrijfsleven komen. En bedrijven zijn daar ook toe bereid, meent Wennink. Maar daarvoor moet de overheid wel zorgen voor goede randvoorwaarden.
"Jaren van instabiel beleid hebben geleid tot een vertrouwensbreuk, die alleen kan worden hersteld met een geloofwaardige en consistente strategie voor de aankomende tien jaar."
Randvoorwaarden
De oud-topman onderscheidt vier belangrijkste randvoorwaarden. Ten eerste moeten regels versimpeld worden en moeten vergunningen sneller verleend worden. Door het huidige gebrek aan snelheid en daadkracht raken "maatschappelijke doelen ondergeschikt (...) aan trage en complexe procedures".
Ook moet het tekort aan goed geschoold personeel worden opgelost. Er moeten bijvoorbeeld extra mogelijkheden komen om mensen om te scholen voor technische beroepen, aldus Wennink. Hij roept daarnaast op om meer internationale studenten binnen te halen. Die toestroom werd de afgelopen jaren juist verminderd.
Als derde randvoorwaarde noemt Wennink betaalbare en betrouwbare energie voor bedrijven. De overbelasting van het stroomnet is bedrijven een doorn in het oog; ze moeten soms tijden wachten op een aansluiting. Dat stokt vernieuwing en verduurzaming van de Nederlandse economie, benadrukt Wennink.
Zijn laatste aandachtspunt is een sterkere economische infrastructuur. Plekken als de Rotterdamse haven, Schiphol en een regio met veel technologiebedrijven als Brainport Eindhoven moeten versterkt worden, bijvoorbeeld door te investeren in huisvesting en digitale netwerken.
100 dagen
Wennink maant de politiek tot haast. In zijn rapport zit een tijdschema, waarin de eerste stappen al binnen 100 dagen genomen moeten worden. Er moeten gelijk scherpe keuzes gemaakt worden, vindt hij. Zo is er bijvoorbeeld een juridisch houdbare oplossing voor het stikstofprobleem nodig. Ook moet gelijk begonnen worden met het herstellen van de vier genoemde randvoorwaarden.
Voor de plannen is publiek geld nodig. De overheid moet dat volgens Wennink vrijmaken door minder uit te geven, inefficiënte fiscale maatregelen af te schaffen en overwegen om de staatsschuld te laten oplopen. Ook pleit Wennink voor de verkoop van bijvoorbeeld aandelen in staatsdeelnemingen als Holland Casino, ABN Amro en de Duitse tak van Tennet, wat tientallen miljarden euro zouden kunnen vrijspelen.
De oud-topman wil ook hervormingen op de arbeidsmarkt. Zo wil hij een voorbeeld nemen aan buurlanden en werknemers minder lang doorbetalen bij ziekte. Hij raadt aan het tweede jaar van de doorbetaling af te schaffen.
Meegenomen in formatie
Wennink wijst vervolgens vier belangrijke sectoren aan waar de overheid het geld in zou moeten pompen, sectoren waar Nederland in kan uitblinken en daarmee zijn positie kan versterken: digitalisering (waaronder AI); veiligheid en weerbaarheid; energie- en klimaattechnologie; en life sciences en biotechnologie.
Met dit advies vertaalt de oud-topman het veelbesproken rapport-Draghi over de Europese concurrentiekracht naar Nederlandse context. De aanbevelingen van Wennink zullen ook zeker gehoor krijgen bij de formerende partijen: de topman schoof eerder al aan bij de onderhandelingen en in het eerste formatiestuk werd al op zijn advies voorgesorteerd.
Kou, hitte, stormen of duisterluwte: KNMI verkent weersextremen die ons kunnen raken
12 december 2025 09:00
Een ongekende hittegolf, een tropische storm die afzwaait naar Nederland of extreem lage waterstanden in de Rijn. In een nieuw rapport schetst het KNMI hoe weersextremen ons land kunnen raken. En wat daarvan de gevolgen zouden zijn.
De risico's zijn niet onbekend maar het rapport zoekt de randen op van wat voorstelbaar is in Nederland. "Het moet prikkelen om ons beter voor te bereiden op crisissituaties", zegt Maarten van Aalst, hoofddirecteur van het KNMI. Zolang het KNMI statistieken bijhoudt zijn de extremen, zoals ze in het rapport beschreven staan, niet in werkelijkheid voorgevallen.
Het rapport moet ertoe leiden dat ons land beter voorbereid raakt. Allereerst wil het KNMI graag in gesprek met organisaties als waterschappen en veiligheidsregio's die met zulke weersextremen te maken zouden krijgen. Gasunie, Rijkswaterstaat en netbeheerder Tennet werkten al mee.
De scenario's uit Een extreem rapport van het KNMI
- Zeer zware hittegolf
- Nauwelijks wind- en zonnestroom door grauw, windstil weer (dunkelflaute of duisterluwte)
- Westnijlvirus verspreidt zich in Nederland
- Extreem lage waterstanden in de Rijn
- Grootschalige natuurbrand
- Wekenlange koudegolf
- Ongekend zware regenval
- Tropische storm zwaait af richting Nederland
- Zware orkaan treft Bonaire, Saba of Sint Eustatius
Om de scenario's te schetsen, begonnen de onderzoekers meestal met recente extremen. Die situaties stopten ze met kleine variaties in een weermodel. Computers rekenden vervolgens tientallen keren uit wat ook had kunnen gebeuren. Elk van die opties is in principe even waarschijnlijk. In sommige hiervan waren die weersomstandigheden nog heviger dan in werkelijkheid.
Een van de scenario's gaat uit van de hittegolf die Nederland trof in juli 2018. Daar kwam na enkele dagen een einde aan door de komst van koele lucht en regen. De weermodellen lieten zien dat die verkoeling Nederland ook had kunnen missen. In dat geval was de hittegolf nog vijf dagen langer doorgegaan, en zou ongekend intens zijn geweest.
Het rapport keek ook naar de afgezwaaide tropische storm Kirk die in 2024 over Spanje en Frankrijk trok. De weermodellen lieten zien dat de storm ook de Noordzee had kunnen bereiken. In dit scenario zwol de storm daar aan, waarna hij urenlang over Nederland trok met windsnelheden tot wel 180 kilometer per uur. Dit had volgens berekeningen van de Vrije Universiteit tot wel 2,7 miljard euro schade aan gebouwen kunnen leiden.
Nu al in gesprek
Met dit rapport vol concrete voorbeelden van potentiële extremen hoopt het KNMI dat het makkelijker wordt te praten over hoe we ons moeten voorbereiden. Dat moet je juist van tevoren doen, benadrukt Van Aalst. Omdat het KNMI dan kan waarschuwen op een manier waarop waterschappen en andere organisaties er ook echt wat mee kunnen.
Wanneer het KNMI een extreem ziet aankomen is de kans vaak beperkt dat het werkelijk gebeurt. Maar mocht het gebeuren, dan is de impact enorm. Organisaties moeten nu al bedenken hoe ze hiermee omgaan, zegt Van Aalst. "Wanneer wil je gewaarschuwd worden? Vanaf hoeveel procent kans dat iets extreems gebeurt? En hoelang van tevoren heb je nog handelingsperspectief?"
Niet wezenloos schrikken
Hoewel het KNMI niet voor het eerst naar extreme scenario's kijkt, gebeurde dat niet eerder zo uitgebreid. Toch is het rapport niet bedoeld om gewone mensen die dit lezen zich wezenloos te laten schrikken. "Ik kan me voorstellen dat het dat effect heeft", zegt Van Aalst, "en voor een deel moeten we ons ook bewust zijn dat de risico's echt zijn toegenomen. Maar aan de andere kant zijn we als Nederland op veel risico's ook heel goed voorbereid. En het doel van dit rapport is dit nog wat op te plussen."
De opwarming van de planeet leidt ertoe dat de kans op sommige weersextremen groeit, zoals hittegolven. "Klimaatverandering is hier en nu", zegt Van Aalst. En het rapport moet duidelijk maken dat extremen nu al vaker voorkomen, wat bijvoorbeeld bij hittegolven heel duidelijk is.
Soms is het verband juist andersom. Door de energietransitie wekt Nederland een steeds groter deel van zijn stroom op met windturbines en zonnepanelen. Waar winterse periodes zonder wind en zon vroeger ongemerkt voorbij gingen, zoals in de winter eind 1997, kan dat in de toekomst leiden tot een tekort aan stroom.
Kritiek op 'onzichtbare' Nederlandse vissers in Duitse wateren
12 december 2025 08:31
De Nederlandse Vissersbond vreest voor het imago van Nederlandse vissers in buurlanden. Het gebeurt nog wel eens dat vissers de verplichte volgapparatuur uitzetten. De bond doet een dringende oproep om dat voortaan niet meer te doen.
Binnen de visserijwereld worden volgsystemen regelmatig uitgeschakeld, bijvoorbeeld om visrijke gronden niet prijs te geven aan concurrerende schepen, schrijft Omroep Flevoland. Nederlandse vissers raakten eerder in opspraak omdat het uitzetten van systemen ook in verband werd gebracht met drugssmokkel en illegale visserij.
Dat bleek onlangs ook uit een tv-reportage van de Duitse omroep NDR. Die filmde op de kotter van een Duitse garnalenvisser, die op een toegestane plek aan het vissen was. Een Nederlands schip dat daar in de buurt voer, was niet zichtbaar op de radar.
'Illegale concurrentie'
Het Nederlandse schip had de zogeheten AIS (Automatic Identification System) uitgeschakeld. Dat was waarschijnlijk omdat er op een plek werd gevist waar ze niet mochten zijn. Daar staat een boete op van een paar honderd euro, al zouden Duitse vissers die graag verhoogd willen zien.
De garnalenvisser deed melding bij de autoriteiten van de "onzichtbare" collega's uit Nederland. "Ten eerste vangen ze mijn vangst weg", zei hij daarover. "Ten tweede wordt de vangst op de markt aangeboden, waardoor het aanbod toeneemt." Dat drukt de prijs.
De Nederlandse vloot heeft vaak modernere en krachtigere schepen, zegt Peter Breckling van de Duitse vissersbond. "Als ze ook nog eens illegaal concurreren met Duitse kotters, is dat een probleem voor de lokale vissers en dat moet worden opgelost."
'Grote gevolgen'
Het uitzetten van volgsystemen kan grote gevolgen hebben, zegt de Nederlandse vissersbond nu. De bond wijst de vissers op hun verantwoordelijkheid - ze hadden zich als gasten in Duitse wateren verantwoord en transparant moeten gedragen. "Dit schaadt het imago van de gehele Nederlandse vloot: iedereen wordt over één kam geschoren."
De imagoschade staat nog los van de juridische problemen die erbij komen kijken, zegt voorzitter Johan Nooitgedagt. "Het uitschakelen van AIS kan ertoe leiden dat een schip niet aan de wettelijke eisen voldoet. Het recht op beperking van aansprakelijkheid kan vervallen. Het kan worden gezien als aanwijzing voor mogelijke overtredingen zoals ontwijking van toezicht of illegale visserij."
En mocht er een ongeluk gebeuren terwijl de volgapparatuur uitstaat, dan kunnen verzekeraars volgens Nooitgedagt weigeren geld uit te keren. "Er zijn binnen de Europese visserij geen valide redenen om AIS uit te schakelen. Verantwoord gedrag op zee is in ieders belang."
Drugssmokkel
Het is niet de eerste keer dat Nederlandse vissers in het buitenland in opspraak raken door vermeend 'illegaal' en 'onzichtbaar' vissen. In Denemarken wezen lokale vissers beschuldigend naar Nederlandse kotters die niet op de radar gevolgd konden worden.
Urker kotters zouden betrokken zijn geweest bij een grootschalige drugssmokkel in Deense wateren, meldde de Deense omroep TV2 in 2023.
15 jaar cel voor cryptomagnaat Do Kwon om verlies 40 miljard dollar
12 december 2025 07:22
De rechter in New York heeft de gevallen cryptomagnaat Do Kwon veroordeeld tot 15 jaar cel vanwege een enorme fraude. Kwon is verantwoordelijk voor het verlies van 40 miljard dollar toen de koers van zijn cryptomunten instortte en zijn bedrijf een grote zwendel bleek te zijn.
De Zuid-Koreaan Kwon (34) had in 2018 Terraform Labs opgericht, dat een zogenoemde stablecoin op de markt had gebracht. Met TerraUSD beloofde hij aan cryptobeleggers stabiliteit, omdat de waarde ervan zou zijn gekoppeld aan de Amerikaanse dollar. 1 TerraUSD stond zogenaamd gelijk aan 1 dollar.
Munt stort in
Maar toen de waarde van Terra in 2021 onder de 1 dollar dook, loog Kwon over hoe de koers weer op peil was gebracht. Hij beweerde dat een speciaal algoritme dat had gedaan, maar stiekem had hij een investeringsfirma bereid gevonden om voor miljoenen aan Terra te kopen. Daarmee hield hij de schone schijn op bij zijn klanten, die dachten dat zijn stablecoin inderdaad een veilige belegging was.
Toen de instroom van nieuw geld ophield, stortte Terra in mei 2022 alsnog in. Ook de daaraan gelinkte Luna-munt was weinig meer waard. Kwon probeerde te redden wat er te redden viel, maar vluchtte uiteindelijk naar Montenegro. Daar werd hij in maart 2023 gearresteerd en later uitgeleverd aan de VS.
Spaargeld verdampt
Volgens een schatting van de rechter zijn een miljoen mensen slachtoffer geworden van de fraude. Enkele van hen kwamen tijdens de rechtszaak aan het woord. Gedupeerden vertelden dat ze hun spaargeld, waar ze jaren over hadden gedaan om bij elkaar te krijgen, plots kwijtraakten. "Dat geld in rook zien opgaan, letterlijk van het ene op het andere moment, was een van de angstigste momenten in mijn leven", zei iemand.
"Dit gaat om echte mensen en echt geld, niet om een papieren werkelijkheid", hield de rechter Kwon voor. Hij noemde het een fraude op "epische schaal, die eens in een generatie plaatsvindt". Hij vond de strafeis van 12 jaar dan ook te laag en veroordeelde Kwon tot 15 jaar cel.