Kiezer vindt klimaat belangrijk, maar minder dan andere problemen
26 oktober 2025 06:52
Op de laatste zondag voor de Tweede Kamerverkiezingen is Den Haag vanmiddag het toneel van een klimaatmars. Volgens de organisatie hebben zowel media als politieke partijen het klimaat in de campagne verwaarloosd. Deze mars moeten het thema in spotlights zetten.
Het roept de vraag op hoe kiezers zelf kijken naar klimaat. Opinieonderzoek levert een genuanceerd beeld op. Ja, Nederlanders vinden klimaat belangrijk, maar ze noemen het minder vaak als groot maatschappelijk probleem.
"Als je burgers vraagt hoeveel belang ze hechten aan de klimaataanpak dan ligt dat al jaren vrij hoog", zegt Yvonne de Kluizenaar, onderzoeker bij het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP). "Drie vierde of meer van de Nederlanders vindt het tenminste 'enigszins' belangrijk." En dat aandeel blijkt vrij stabiel.
Minder urgentie bij kiezers
SCP-onderzoek laat zien dat het nogal verschilt hoe sterk mensen de klimaataanpak als probleem ervaren. Dat hangt bijvoorbeeld samen met hun politieke voorkeur. Ook denken mensen lang niet altijd dat zijzelf last zullen krijgen van de gevolgen van klimaatverandering. Het wordt nogal eens gezien als een abstract probleem dat anderen treft of mensen in de toekomst.
Ten opzichte van andere thema's lijkt klimaat in belang af te nemen. Het SCP heeft een langlopend onderzoek waarin ze Nederlanders vragen wat ze op dit moment de grootste maatschappelijke thema's vinden van ons land. Deelnemers dragen deze zelf aan, ze krijgen geen keuzes voorgeschoteld.
In het voorjaar van 2023 noemde drie van de tien Nederlanders 'klimaat en milieu' uit zichzelf. Bij het laatste onderzoek was dit afgenomen tot twee op de tien Nederlanders. Daarmee blijft klimaat een veelgenoemd thema, maar duidelijk na bijvoorbeeld wonen en migratie.
Ander onderzoek onderschrijft deze trend. Zo blijkt uit peilingen van marktonderzoeker Ipsos I&O Publiek dat twee jaar geleden 30 procent van de kiezers vond dat de politiek voorrang moet geven aan klimaat. Dat is teruggevallen naar 17 procent, waarmee het thema nog altijd in de top 5 staat, maar achter de woningmarkt (48 procent) en migratie (36 procent). Ook het Amerikaanse onderzoeksbureau PEW zag die scherpe daling in Nederland.
Concurrentie met andere thema's
Deels lijkt dit te komen doordat klimaat om aandacht concurreert met problemen die als urgenter worden gezien dan enkele jaren geleden. "Als andere thema's veel in het publieke debat worden besproken, drukt dit ook klimaat naar de achtergrond", zegt De Kluizenaar van het SCP.
Ook kiezers benoemen dit. "Ik denk niet dat klimaat minder belangrijk is geworden", zegt Beau Ulrich, een 21-jarige verkoopmedewerker uit Alkmaar. "Maar andere punten zijn meer in de spotlights gekomen. Je kunt niet alle problemen oplossen." Ulrich stemde de vorige keer Groenlinks-PvdA, maar is er dit keer nog niet uit.
Ulrich is van plan om vandaag naar de klimaatmars te gaan, maar ziet dat andere problemen ook aandacht vragen, zoals het woningtekort, de gezondheidszorg en de ongelijkheid tussen mannen en vrouwen.
Wat zeggen de verkiezingsprogramma's?
Volgens de doorrekening van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) willen vooral linkse en progressieve partijen (GL-PvdA /D66) de komende jaren meer inzetten op klimaat. Het CDA wil dit in mindere mate. De VVD en NSC kozen voor continuïteit. BBB en JA21 zwakken het klimaatbeleid af en de PVV liet het programma niet doorrekenen.
De concurrentie met andere thema's is niet de enige verklaring. Het beeld dat mensen hebben van klimaatbeleid in andere landen heeft invloed op hun mening, bleek uit onderzoeken waarin het SCP achtergrondgesprekken voerde. "Veel mensen hebben het gevoel dat Nederland al veel meer doet dan andere landen", zegt De Kluizenaar. "Dat roept bij een deel van de mensen weerstand op tegen plannen om meer te doen, zeker als dat offers vergt."
Hoogtepunt in 2018
Sinds de laatste Tweede Kamerverkiezing is er ook veel veranderd in de wereld. Zo trad Donald Trump aan als president van Amerika. Nog meer dan in zijn vorige termijn zet hij het mes in het klimaatbeleid. In Europa groeien juist de zorgen dat hoge energieprijzen en duurzaamheidsregels het lastig maken voor bedrijven om te concurreren.
Klimaat daalde dus op de lijst van de grootste problemen die kiezers ervaren. "Maar onderzoek nuanceert ook het soms geschetste beeld dat de belangstelling helemaal weg is", zegt De Kluizenaar. Zeker als je verder terugkijkt, is de aandacht nog steeds op een hoog niveau.
Tot 2018 noemde doorgaans nog geen 10 procent van de mensen klimaat en milieu als voornaam thema. De belangstelling nam daarna flink toe met een dip in coronatijd, toen gezondheid en zorg alle aandacht vroegen. Het hoogtepunt lag eind 2019 toen Nederlanders klimaatverandering voor even zagen als het allerbelangrijkste maatschappelijke thema.
Trump kondigt nieuwe importheffingen aan voor Canada als straf voor tv-spotje
26 oktober 2025 02:33
De Amerikaanse president Trump heeft aangekondigd de importheffingen voor Canada te verhogen met 10 procent. Hij gaat daartoe over omdat hij boos is over een reclamespotje dat de provincie Ontario uitzendt.
In dat filmpje, dat is bedoeld als kritiek op de heffingen van de Verenigde Staten, wordt een deel van een toespraak van de Amerikaanse oud-president Reagan uit 1987 opgevoerd die zich uitspreekt voor vrije handel. Volgens Trump is die uitspraak uit zijn verband gerukt.
"Vanwege hun totaal verkeerde weergave van de feiten en vijandige optreden, verhoog ik de importheffingen voor Canada met 10 procent bovenop wat ze nu betalen", schrijft de president op zijn eigen socialemediakanaal Truth Social. Het is niet duidelijk wanneer deze nieuwe heffing ingaat en welke goederen hier mogelijk door worden getroffen.
Andere volgorde
In de advertentie van de regering van Ontario is een voice-over te horen waarin Reagan kritiek levert op de heffingen op buitenlandse goederen. En zegt hij dat ze banenverlies en handelsoorlogen veroorzaken. De video bevat vijf zinnen uit de wekelijkse toespraak van vijf minuten, die in een andere volgorde zijn geplaatst.
Trump trok donderdag de stekker uit handelsbesprekingen met de Canadese regering vanwege de reclame die in Ontario te zien was. Die werd onder meer gisteren uitgezonden tijdens de uitzending van de eerste wedstrijd van de World Series, de finale van de hoogste honkbalcompetities in de Verenigde Staten en Canada. Daarin staat voor het eerst sinds 1993 weer een team uit Canada: de Toronto Blue Jays.
Te laat
Na overleg met de Canadese premier Carney zegde de provincie Ontario de advertentiecampagne tegen importheffingen vanaf komende maandag stop te zetten, maar dat was voor Trump te laat. "Hun spotje zou onmiddellijk worden verwijderd, maar ze lieten hem gisteravond tijdens de World Series zien, terwijl ze weten dat het totaal onwaar was", meldt hij.
Sinds augustus gelden er heffingen van 25 procent voor bepaalde goederen die van Canada naar de VS gaan. Het grootste deel van Canadese goederen is echter uitgezonderd van de opgelegde heffingen omdat de landen tijdens Trumps eerste termijn een groot handelsverdrag tekenden: het United States-Mexico-Canada Agreement (USMCA). De economie van het land lijdt echter wel onder de heffingen van 50 procent die Trump dit jaar op staal en aluminium uit alle landen heeft ingesteld.
Tegenheffingen
Carney kondigde vrijdag aan opnieuw met Trump te willen onderhandelen over een handelsdeal. Hij trok eerder al een groot deel van de tegenheffingen in die onder zijn voorganger Trudeau werden ingevoerd. Zo werd de door Trump vervloekte techbelasting geschrapt, waarna de landen weer toenadering zochten.
Trump en Carney zijn beide te gast op een driedaagse top in Maleisië die vandaag begint. Maar de Amerikaanse president zei tegen journalisten die meereisden met het presidentiële vliegtuig dat hij niet van plan is om een gesprek met zijn Canadese collega te voeren.
Wintertijd ingegaan: klok een uur teruggezet in Europa
26 oktober 2025 02:00
De wintertijd is vannacht ingegaan in Nederland en de andere Europese landen. Om 03.00 uur (zomertijd) werd de klok, zoals ieder jaar op de laatste zondag van oktober, teruggezet en nu wordt de 'normale' tijd weer gebruikt.
Door het verzetten van de klok is het 's ochtends eerder licht, maar ook 's avonds eerder donker. Ook buiten Europa hanteren veel landen de wintertijd, al gaat die niet overal op dezelfde dag in. In Egypte gaat de klok in de nacht van donderdag op vrijdag een uur terug. En in onder andere de Verenigde Staten en Canada gaat de wintertijd volgende week zondag in.
Geen zomertijd in overzeese gebieden
De overzeese gebieden van Nederland kennen geen zomertijd. Het tijdverschil met de eilanden is daarom nu weer vijf in plaats van zes uur.
Op het zuidelijk halfrond is juist de zomertijd ingegaan. In Nieuw-Zeeland ging de klok 28 september al een uur vooruit, terwijl dat in het grootste deel van Australië op 4 oktober gebeurde.
Catherine Connolly gekozen als nieuwe president van Ierland
25 oktober 2025 22:00
Catherine Connolly heeft de presidentsverkiezingen in Ierland gewonnen. Connolly is niet verbonden aan een politieke partij, maar wordt gesteund door de grote linkse partijen in Ierland, waaronder Sinn Féin.
Connolly kreeg 63 procent van de stemmen. Ze versloeg daarmee ruim haar rivaal Heather Humphreys van de centrumrechtse partij Fine Gael. Humphreys had zich eerder vandaag al teruggetrokken toen bleek dat de overwinning naar Connolly zou gaan.
De 68-jarige Connolly volgt Michael D. Higgins op, die sinds 2011 president was van Ierland, een grotendeels ceremoniële functie.
Geen politieke macht
Hoewel Ierse presidenten het land vertegenwoordigen op het wereldtoneel, bezoekende staatshoofden ontvangen en de door het Lagerhuis voorgedragen premier benoemen, hebben ze niet de macht om wetten of beleid te maken.
Connolly is de tiende president van de Ierse Republiek en de derde vrouw die deze functie bekleedt. Eerder werkte ze als advocaat en als parlementslid. Ze staat bekend om haar kritiek op Israël vanwege de oorlog in Gaza en waarschuwde voor de toenemende militarisering van de Europese Unie na de invasie van Rusland in Oekraïne.
De nieuwe president hield haar dankwoord na haar overwinning eerst in het Iers en daarna in het Engels. Ze verklaarde een "inclusieve president voor iedereen" te willen zijn "die luistert, nadenkt en spreekt als dat nodig is".
Oekraïners cel in voor brand in Pools winkelcentrum in opdracht van Rusland
25 oktober 2025 20:02
In Polen zijn drie Oekraïners veroordeeld voor een reeks sabotageacties in opdracht van Rusland. In het vonnis van de rechtbank staat onder meer dat de drie verantwoordelijk zijn voor een grote brand in Warschau waarbij vorig jaar een enorm winkelcentrum in vlammen opging. Ze waren ook betrokken bij sabotageacties in andere EU-landen.
De drie zijn veroordeeld voor deelname aan een criminele organisatie met een terroristisch oogmerk. Een van de drie mannen kreeg 5,5 jaar cel. De andere twee kregen 1,5 jaar en zestien maanden cel. De rechtbank spreekt in het vonnis dat vorige maand is uitgesproken, maar nu pas bekend is gemaakt, van een door Rusland georkestreerde sabotagegolf.
'Intimidatie en beïnvloeding'
De criminele organisatie was volgens de rechtbank actief in Polen, Litouwen, Letland, Oekraïne en Rusland en had tot doel om grote gebouwen in brand te steken. Volgens de aanklager "zijn deze misdrijven gepleegd met als doel om mensen te intimideren en de publieke opinie te beïnvloeden".
Het Openbaar Ministerie zegt dat is vastgesteld dat het winkelcentrum in de Poolse hoofdstad in brand is gestoken in opdracht van de Russische inlichtingendiensten. Het was voor de Poolse regering in mei aanleiding om het Russische consulaat in Krakau te sluiten.
Hoofdverdachte spoorloos
De criminele organisatie wordt ook gelinkt aan een brandstichting in een Ikea in de Litouwse hoofdstad Vilnius, een paar dagen voor de brand in Warschau. Bij beide branden vielen geen slachtoffers, maar de schade was groot.
Twee verdachten zijn ook veroordeeld voor het tegenwerken van het onderzoek, het voorbereiden van brandstichting in een Ikea in Letland en hulp aan de hoofdverdachte om Polen te ontvluchten. Die hoofdverdachte, Serhii Chalyi, is nog altijd op vrije voeten en staat op de opsporingslijst van Interpol.
Reactie Kremlin
Rusland heeft de beschuldigingen altijd tegengesproken.
Polen heeft al jaren te maken met sabotage, spionage, propaganda en desinformatie vanuit Rusland en dat geldt ook voor andere landen die Oekraïne steunen in de oorlog.
De Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) waarschuwde er in het jaarverslag over 2024 ook voor en noemde niet alleen de brandstichting in het winkelcentrum, maar ook een brandstichting in een Duitse staalfabriek, plannen voor een moordaanslag op de directeur van een wapenfabriek in Duitsland en aanslagen met brandbommen in Tsjechië, Litouwen en Letland.
NOS op 3 maakte deze video over de 'stille oorlog' die Rusland voert. Die woedt op meerdere fronten, niet alleen in Oekraïne:
Vervoersverbod in Brabantse regio na vogelgriepuitbraak België
25 oktober 2025 19:59
In de Noord-Brabantse regio rond Baarle-Nassau geldt voor boeren voorlopig een vervoersverbod voor kippen, eieren, mest of strooisel. Dit omdat er net over de grens in België vogelgriep is uitgebroken. Het ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur wil verdere verspreiding van het virus voorkomen.
Boeren en hobbyisten uit de regio van Baarle-Nassau mogen niets meer vervoeren dat met pluimvee te maken heeft. Binnen de aangewezen zone vallen acht pluimveebedrijven die 'op slot' moeten, schrijft Omroep Brabant.
De vogelgriepbesmetting werd ontdekt bij een kippenfokker op zo'n tien kilometer van de grens, in het Belgische Ravels. Het onderzoek naar de bron van de besmetting in België loopt nog.
Landelijke ophokplicht
Vorige week werd in Nederland een landelijke ophokplicht ingesteld voor pluimvee vanwege een uitbraak op een kippenboerderij in het Drentse Gasselternijveenschemond. Een zware maatregel, maar wel nodig, stelde het ministerie, omdat de ziekte "erg onvoorspelbaar" is.
Deze week werd de zeer besmettelijke vogelgriep ook vastgesteld bij wilde vogels op verschillende plekken in Nederland. Woensdag werden bij een legkippenbedrijf in het Gelderse Dodewaard 161.000 kippen geruimd vanwege de ziekte.
Boeren buiten de regio Baarle-Nassau mogen hun kippen en eieren gewoon vervoeren ondanks de ophokplicht.