Oud-koning Juan Carlos verrast Spanje met video, kort voor lancering memoires
1 december 2025 22:49
Oud-koning Juan Carlos van Spanje heeft zich in een onverwachte videoboodschap tot het Spaanse volk gericht. Zijn woorden waren vooral bedoeld voor jonge Spanjaarden. De video wordt door velen niet goed ontvangen.
Dat de 87-jarige Juan Carlos, die in 2014 aftrad, juist nu met de video komt, is niet toevallig, want woensdag worden zijn memoires in Spanje gepubliceerd.
"Ik heb een korte boodschap voor jonge Spanjaarden", zo begint Juan Carlos zijn video. "En vooral voor degenen die de geschiedenis van Spanje niet kennen." In nog geen anderhalve minuut praat hij over "de voorbeeldige transitie" die het land na de dood van dictator Franco heeft doorgemaakt van dictatuur naar democratie.
Hij zegt dat de monarchie daar een essentiële rol in heeft gespeeld. De oud-koning sluit af met de vraag om zijn zoon, koning Felipe, te steunen. "In deze moeilijke taak om alle Spanjaarden te verenigen en ervoor te zorgen dat Spanje een belangrijke rol in de wereld blijft spelen."
De bewuste video:
Het uitbrengen van zijn memoires was al een opvallende zet: het is niet heel gebruikelijk dat een voormalige koning zoiets doet. Vorige maand kwam het boek genaamd Reconciliación, oftewel Verzoening, al uit in Frankrijk.
De publicatie in Spanje werd uitgesteld. Het zou te gevoelig het boek tijdens de herdenking van vijftig jaar democratie en monarchie uit te brengen, vooral omdat dit samenviel met de vijftigste sterfdag (20 november) van Franco.
Ballingschap
Juan Carlos woont sinds zijn aftreden in 2014 in ballingschap in de Verenigde Arabische Emiraten. Na een buitenechtelijke relatie en corruptieschandalen werd hij aangespoord om op te stappen. Al die tijd heeft hij weinig van zich laten horen. Maar dit jaar besloot hij memoires uit te brengen en nu komt hij dus met deze video.
Het koningshuis liet vorige maand weten niet te reageren op het boek. Maar Spaanse media citeren nu wel uit een reactie op de videoboodschap. Het Zarzuelapaleis was niet van te voren op de hoogte van de publicatie van de video, die wordt gezien als "noch gepast en noch noodzakelijk". Ook zegt het koningshuis niet helemaal te begrijpen wat de bedoeling ervan is.
De reactie is uitzonderlijk: normaal gesproken reageert het hof nooit op activiteiten van de oud-koning.
Kritiek op koningspaar
In zijn memoires uit Juan Carlos onder meer kritiek op zijn zoon koning Felipe en diens vrouw koningin Letizia. De kans is dus groot dat ze voor vandaag al ontstemd waren en dat zal door deze videoboodschap zeker niet beter geworden zijn.
Ook veel Spaanse burgers snappen niet wat de oud-koning wil bereiken. Voor- en tegenstanders van de monarchie uiten kritiek. De video wordt zelfpromotie genoemd en er wordt gezegd dat hij alleen maar schade toebrengt aan koning Felipe VI.
Gat gezaagd in bronzen kunstwerk Almere: 'Dit is diefstal'
1 december 2025 22:34
In Almere is een bronzen beeld van kunstenaar Armando vernield. Aan de onderkant van het kunstwerk is een groot gat gezaagd, meldt Omroep Flevoland.
Het metershoge kunstwerk De Urn staat sinds 2001 in het Kromslootpark. De schade werd vorige week gemeld bij de gemeente. De Kunstwacht Almere, die het beeld in beheer heeft, schat de schade op zo'n 5000 euro.
"Er is een stuk van ongeveer 45 bij 50 centimeter uit gezaagd", zegt een woordvoerder tegen Omroep Flevoland. "Dit is diefstal." De woordvoerder vermoedt dat het beeld 's avonds is vernield. "Het is een druk gebied, mensen laten hun hond uit en er wordt gesport."
Restauratie
Waarom het beeld is vernield, is niet bekend. De Kunstwacht onderzoekt wat er met het beeld moet gebeuren. Restauratie zal nogal wat voeten in de aarde hebben.
Het monument is van brons. Het gat zal gedicht moeten worden en het brons zal opnieuw moeten worden gepatineerd, zodat het dezelfde uitstraling heeft als de rest van het kunstwerk dat nog intact is. Wanneer dat is afgerond, is nog niet bekend.
Russische ruimtevaart onder druk door kapot platform: 'Reparatie duurt maanden'
1 december 2025 22:30
Het Russische ruimtevaartprogramma loopt volgens experts behoorlijk wat vertraging op door schade aan een lanceerbasis op het platform Bajkonoer. De schattingen over de tijd die het kost om de basis te repareren lopen uiteen van drie maanden tot drie jaar. Alternatieven om een ander platform te gebruiken zijn er nauwelijks.
Het leek allemaal als vanouds te gaan afgelopen donderdag. Met donderend geraas vertrok een Sojoez-raket naar het ISS, net zoals toen André Kuipers de kosmos bestormde in 2012, en talloze ruimtevaarders voor en na hem.
Maar op de grond zag het er minder florissant uit: een mobiel onderhoudsplatform bleek 20 meter omlaag op zijn kop in de vlamkuil onder de lanceertoren te zijn gevallen.
Wat er precies is gebeurd zegt ruimtevaartorganisatie Roskosmos niet. Wel zijn foto's op sociale media verschenen waaruit kenners van de Russische ruimtevaart iets kunnen afleiden. Normaal wordt het onderhoudsplatform vlak voor een lancering via speciale rails in een aparte ruimte gemanoeuvreerd, vastgezet en afgeschermd met een 'metalen gordijn'. Ruim zestig jaar lang ging dat goed.
Sojoez-watchers zeggen dat er twee dingen kunnen zijn misgegaan: óf het platform is niet goed vastgezet, óf de vergrendeling heeft het begeven. Het geweld van de lancering was vervolgens genoeg om het gevaarte uit zijn beschermende ruimte te slingeren.
Vaststaat in elk geval dat het lanceercomplex in zijn huidige staat onbruikbaar is. Er moet een vervangend onderhoudsplatform komen, want dat platform is cruciaal voor het lanceerklaar maken van de motoren.
Roskosmos reageert luchtig op het malheur. In een bericht op Telegram liet de ruimtevaartorganisatie weten dat "alle reserveonderdelen voor reparaties beschikbaar zijn" en dat de schade "gerepareerd wordt in de nabije toekomst".
'Kan twee jaar duren'
De in de VS wonende Rus Anatoli Zak, die de Russische ruimtevaart al jaren volgt, is niet zo optimistisch. "Volgens voorlopige schattingen kan de reparatie wel twee jaar duren. Het is niet meteen duidelijk of er in de tussentijd een noodoplossing mogelijk is", schrijft hij.
De constructie van twee soortgelijke platforms in Vostotsjny, ver in het oosten van Rusland, en Frans-Guyana, duurde inderdaad twee jaar. Zo lang hoeft het nu niet te duren. Een noodreparatie zou soelaas kunnen bieden.
Er zijn waarschijnlijk inderdaad wel wat reserveonderdelen, zeggen bronnen in de Russische ruimtevaartindustrie. Als het moet kan zelfs een andere lanceerinstallatie geplunderd worden. Maar dat zou wel pijnlijk zijn: het is de installatie van waaruit Joeri Gagarin in 1961 als eerste mens de ruimte inging. Tegenwoordig doet die plek dienst als openluchtmuseum.
Gezien de staat van het neergestorte platform volstaat een noodreparatie waarschijnlijk sowieso niet, denkt Katja Pavloesjtsjenko, een andere specialist op het gebied van de Russische ruimtevaart. "Een constructie van meerdere tonnen die van een hoogte van vijf verdiepingen valt, mag absoluut niet meer worden gebruikt bij de lancering van bemenste ruimteschepen", schrijft ze op X.
Heel lang wachten kan ook niet. Een langdurig herstel heeft grote gevolgen: niet alleen kan de Sojoez-bemanning die nu in het ISS is niet worden afgelost vanuit Rusland, ook is bevoorrading met Progress-schepen (een vrachtvariant van de Sojoez) niet mogelijk.
De Progress-ruimtevaartuigen maken gebruik van hetzelfde platform. De eerstvolgende Progress-lancering, gepland voor 21 december, met nieuwjaarswensen en cadeautjes voor de kosmonauten, loopt vrijwel zeker vertraging op. Ook de volgende Sojoez-vlucht op 14 juli is onzeker.
Niet alleen het herstel is moeilijk, ook uitwijken naar een andere lanceerbasis kan niet zomaar. Er zijn nog drie plekken waarvandaan een Sojoez-raket kan opstijgen, maar één ervan (Plesetsk) ligt te ver noordelijk, een tweede (Vostotsjny) is niet geschikt voor lanceringen van mensen, en de derde (Frans-Guyana) is niet beschikbaar vanwege de sancties tegen Rusland.
Pavloesjtsjenko hoopt dat het platform in Bajkonoer binnen drie tot zes maanden gerepareerd kan worden, al is dat verre van zeker. "Zonder duidelijke informatie van Roskosmos, wie zal het zeggen?"
In het slop geraakt
Sommige experts zien nog een laatste redmiddel voor de Russen: hulp van buiten inroepen om de klus sneller te klaren. Chinese bedrijven en universiteiten hebben daarvoor de nodige middelen en expertise.
China heeft inmiddels een florerend ruimtevaartprogramma, terwijl de Russische ruimtevaartindustrie de afgelopen decennia juist in het slop is geraakt, weet ook de Nederlandse ruimtevaartingenieur Erik Laan, docent ruimtevaarttechniek aan Hogeschool InHolland.
De problemen met het platform, wat de oorzaak ook mag zijn, zijn volgens Laan kenmerkend voor de staat waarin de Russische ruimtevaart zich momenteel bevindt: "Deplorabel."
D66 en CDA zijn er wel uit, morgen puntjes op de i
1 december 2025 22:18
Informateur Sybrand Buma denkt dat hij morgen een document kan presenteren met de gezamenlijke plannen van D66 en CDA voor een nieuw kabinet. Morgenmiddag spreekt Buma nog een keer met de partijleiders Jetten en Bontenbal om "de puntjes op de i" te zetten, zoals hij dat noemt.
De informateur wil morgen een "tussenverslag" presenteren, waarna hij gesprekken gaat voeren met fractievoorzitters van de andere partijen, om te kijken wie er bij D66 en CDA kunnen aansluiten om tot een werkbare meerderheid in de Tweede Kamer te komen.
Vanavond sprak Buma nog een keer met de onderhandelaars en hun secondanten in het Johan de Witthuis in Den Haag. Na afloop lieten die niet veel los over de inhoud van de afspraken. D66-leider Jetten zei wel trots te zijn op het bereikte resultaat.
D66 en CDA hebben volgens hem knopen doorgehakt over thema's als stikstof en migratie. "Ik denk dat Nederlanders het zat zijn dat er de afgelopen jaren geen grote keuzes zijn gemaakt."
Andere partijen enthousiasmeren
Het akkoord is volgens Jetten "een aanzet om uit de politieke impasse te komen. Ik hoop dat we morgen ook andere partijen kunnen enthousiasmeren."
De kans is groot dat partijen als de VVD, GroenLinks-PvdA en JA21 het niet met alle afspraken eens zijn en over sommige punten willen heronderhandelen.
Dat beseft CDA-leider Bontenbal ook. "Dit is geen coalitieakkoord, het is niet een dichtgetimmerd stuk. Het is een oprechte, open uitnodiging aan andere partijen om mee te praten", aldus Bontenbal.
Jonge katten dood door vogelgriep: 'Dit zat eraan te komen'
1 december 2025 21:54
De kans dat mensen in ons land besmet raken met vogelgriep blijft klein. Maar de dood van acht jonge katjes laat wel zien dat voorzichtigheid geboden is en blijft, stellen virologen en minister Wiersma van Landbouw.
De besmetting van de kittens is niet de eerste besmetting van katten. Al in 2023 bleek uit onderzoek van de Faculteit Diergeneeskunde van de Universiteit Utrecht dat huis- en zwerfkatten het virus hadden. Bloedonderzoek toonde aan dat zij afweerstoffen hadden tegen het vogelgriepvirus.
Het is wel de eerste keer dat duidelijk is dat er katten zijn overleden aan het virus in ons land. "Dit was te verwachten", zegt dierenarts en viroloog Thijs Kuiken. "Sinds een aantal weken is het percentage besmette vogels in Nederland en andere Europese landen heel hoog en daarom is de kans ook groter dat het virus op andere diersoorten overslaat."
Karkas
De kittens raakten mogelijk besmet doordat hun moeder een karkas van een wilde vogel naar hun nest bracht. Vooral watervogels zoals eenden en ganzen zijn besmet. Het ligt daarom voor de hand dat zwerfkatten en katten in buitengebieden met veel water vaker besmet raken dan huiskatten in stedelijke gebieden die vooral in tuinen struinen.
Daarom werden in het onderzoek van 2023 antistoffen tegen het virus veel vaker in het bloed aangetroffen van zwerfkatten op Texel dan bij huiskatten in grootstedelijke gebieden.
"De kans dat een kat of andere zoogdieren besmet raken is klein", schrijft minister Keizer. "Desondanks is het van belang dat katteneigenaren alert blijven. Wanneer een kat ziekteverschijnselen vertoont die passen bij vogelgriep, nadat het dier mogelijk in contact is geweest met een besmette vogel, wordt geadviseerd direct een dierenarts te raadplegen en passende hygiënemaatregelen te nemen."
'Erge ziekte voor katten'
Van de meeste vogelgriepsoorten worden mensen niet zo ziek. Dat ligt bij katten anders. "Het is echt een erge ziekte voor katten", zegt Kuiken. "Ze kunnen er longontsteking van krijgen, maar het virus kan dan ook door hun hele lichaam gaan. Onder meer naar de hersenen."
Kuiken: "Katten komen meestal vooral in contact met kleine tuin- en zangvogels. Maar omdat het virus nu zo veel rondgaat is niet uitgesloten dat kleine vogels als mussen en vinken ook besmet raken en dan kunnen ook katten wanneer ze zo'n vogel vangen besmet raken."
Overspringen
De kans dat het virus overspringt op mensen met een kat blijft klein. Kuiken: "Het moet eerst van vogel naar kat gaan, en dan van kat naar mens. De kans daarop wordt met iedere stap kleiner, maar het is wel goed om in je achterhoofd te houden dat het mogelijk is."
"Ik denk dat het belangrijk is dat zieke katten geïsoleerd worden en niet in contact komen met mensen of andere katten", zegt Kuiken. Ook hondeneigenaren roept hij op om alert te blijven. Dat advies geeft ook de NVWA, dat uitbraken van vogelgriep bestrijdt. Zo adviseert het orgaan om honden uit voorzorg aan de lijn te houden op plekken waar dode vogels liggen.
Surinaamse nazaten tot slaaf gemaakten accepteren excuses koning voor slavernijverleden
1 december 2025 21:20
Nazaten van tot slaaf gemaakten en inheemse gemeenschappen accepteren de excuses van koning Willem-Alexander voor het Nederlandse slavernijverleden. Ook vergeven ze hem. Tijdens het staatsbezoek in Suriname sprak de koning met deze groep.
Na het gesprek achter gesloten deuren benadrukte de Surinaamse president Simons dat Suriname in de nabije toekomst in gesprek wil met Nederland over het zogenoemde herstelprogramma, waar in 2023 66 miljoen euro voor is vrijgemaakt. Simons wil dat Suriname een leidende rol krijgt bij de uitvoering van dit programma.
"Ik ben blij dat nabestaanden zich hebben uitgesproken", zegt Simons. "Er komt een moment waarop we hier verder op in kunnen gaan. Volgens de Surinaamse overheid is de 66 miljoen geen reparatie. En volgens mij beschouwt ook de Nederlandse overheid het als gebaar, als ik het goed heb."
Dit zijn reacties in Suriname na het gesprek met de koning:
Op 1 juli 2023 maakte de koning tijdens de Nationale Herdenking Slavernijverleden in Amsterdam excuses voor het slavernijverleden. Daarbij vroeg hij ook om vergiffenis. Hij maakte het persoonlijk omdat zijn voorouders nooit hebben ingegrepen tegen het systeem van de slavernij.
De ontmoeting tussen de koning en de nazaten van tot slaaf gemaakten is een belangrijk onderdeel van het staatsbezoek. De groep wilde graag met de koning in gesprek over de excuses.
Het accepteren van de excuses werden uitgesproken door Hesdy Ommen, voorzitter van de Federatie van Para Plantages. "De acceptatie van de excuses en de vergiffenis heb ik namens alle leiders gedaan. En van daaruit moeten wij voortborduren voor het vervolg, dus wat er na de komma die eerder door de premier is gezet, moet gebeuren."
'Besef dat pijn generaties lang doorgaat'
Tijdens het gesprek onderstreepte koning Willem-Alexander nogmaals het belang van de excuses. "We zijn allen nazaten van degenen die betrokken waren. Ik besef dat de pijn generaties lang doorgaat."
De koning sprak ook over het belang om samen te bouwen aan de toekomst. "Het is nu een moment om te luisteren naar u, wat er hier leeft. Ik hoop meer te leren wat het precies betekent om te leven als nazaten van tot slaaf gemaakten."
Voorafgaand aan het gesprek waren er buiten verschillende traditionele rituelen. Ook de koning had daarbij een rol. Hij zat op een aparte stoel vooraan en hield samen met twee andere leiders een stuk touw vast dat werd losgetrokken. Op deze manier werd er symbolisch vrede gesloten.
Dat de koning hieraan meedeed wordt gewaardeerd, zei Ommen na afloop. "Het voelt goed aan. Dat hij ook heeft meegedaan aan een stukje ritueel van ons, getuigt ervan dat zijn excuses en zijn vraag naar vergiffenis menens is. Dus dat voelt heel goed voor ons aan. "
Het is voor het eerst in 47 jaar dat het Nederlandse staatshoofd op bezoek is in Suriname. In 1978 was koningin Juliana de laatste regerende vorst op Surinaamse bodem, drie jaar na de onafhankelijkheid van Suriname. Het staatsbezoek duurt tot en met woensdag.
Twee eeuwen van grootschalige slavenhandel
In de Atlantische koloniën (Suriname en de Caribische eilanden) maakte Nederland ruim twee eeuwen lang gebruik van grootschalige slavenhandel. Nederlanders verscheepten in totaal zo'n 200.000 zwarte Afrikanen naar Suriname, dat in 1667 een Nederlandse kolonie werd. Mannen, vrouwen en kinderen werkten daar onder verschrikkelijke omstandigheden op plantages. Veel tot slaaf gemaakten kwamen om het leven.
In 1863 werd de slavernij afgeschaft. In Suriname moesten de tot slaaf gemaakten echter nog gedwongen tien jaar doorwerken op de plantages.