Vulkaan in Ethiopië barst voor het eerst in duizenden jaren uit
24 november 2025 13:15
In Ethiopië is een vulkaan uitgebarsten die voor zover bekend duizenden jaren inactief was. Het gaat om de Hayli Gubbi, in het noorden van het land. De vulkaan ligt in een gebied met meerdere actieve vulkanen, maar was zelf dus lange tijd slapend.
De uitbarsting begon gisteren. Op beelden is een kilometershoge aswolk te zien.
Het gebied rond de vulkaan is zeer dunbevolkt. Lokale autoriteiten en Ethiopische media maken geen melding van schade of slachtoffers. De uitbarsting is inmiddels gestopt.
Het Toulouse Volcanic Ash Advisory Center, dat na uitbarstingen wereldwijd aswolken monitort, zegt dat asdeeltjes tussen 7 en 13 kilometer de lucht in zijn geslingerd. De aswolk trekt over Jemen en Oman de Indische Oceaan op. Het Franse instituut verwacht dat de wolk morgen de Himalaya bereikt.
De Hayli Gubbi ligt in in de buurt van de Erta Ale. Die vulkaan is geregeld actief en trekt daardoor ook toeristen naar het gebied in Noord-Ethiopië. Dat ligt op de zogeheten Grote Slenk, waar twee tektonische platen uit elkaar bewegen.
Tatoeage op 17e-eeuws portret stelt museum voor raadsel: 'Nooit zoiets gezien'
24 november 2025 13:05
Al 351 jaar recht in het midden van een museumstuk, en toch nu pas ontdekt: een unieke tatoeage op een groepsportret uit de 17e eeuw. Het Amsterdam Museum denkt hiermee de oudste afbeelding van een tatoeage op een Nederlands schilderij in handen te hebben, uit een tijd dat een dergelijke lichaamsversiering nog taboe was.
"Ik heb veel 17e-eeuwse portetten bekeken maar nog nooit zoiets gezien", zegt Judith van Gent van het museum. "Ik ben ook meteen naar andere portretten gaan kijken maar we hebben verder helemaal niets gevonden. Dit is echt uniek voor zover we nu weten."
De oppercommissarissen der Walen uit 1674, toegeschreven aan Wallerant Vaillant, is als sinds de 19e eeuw in het bezit van het Amsterdam Museum. Het toont de notabelen die toezicht hielden op de havens van het IJ in de stad.
De tatoeage werd ontdekt nadat het schilderij van 3 bij 2 meter terugkwam van een tentoonstelling in museum H'Art, ook in Amsterdam. Bij de grondige inspectie viel een detail op dat eeuwenlang over het hoofd was gezien. Omdat de afbeelding in de oorspronkelijke verflaag zit, weet het museum zeker dat het geen latere toevoeging is.
"In de 19e eeuw heeft dit ook op tentoonstellingen gehangen, maar toen hadden ze er helemaal geen belangstelling voor", legt Van Gent uit, die toevoegt dat het stuk in depot ook lang buiten zicht van het publiek was, of vrij hoog was opgehangen. "En je ziet het ook niet op foto's, je moet er echt met je neus bovenop staan."
Van Gent ploos uit dat de afgebeelde man Wessel Smits was, een rijke koopman. Uit de archieven bleek dat hij in 1644 op 25-jarige leeftijd was getrouwd, en dus in 1618 of 1619 geboren moest zijn. Dat was juist de periode dat er een komeet prominent aan de hemel was te zien - precies wat er op zijn pols is afgebeeld.
"Staartsterren" werden in die tijd nog als onheilspellende voortekenen van oorlog en pestilentie beschouwd, maar Smits lijkt er trots op te zijn geweest onder dit gesternte te zijn geboren. Van Gent denkt dat Smits niet hechtte aan het bijgeloof: "Hij kwam uit een intellectueel milieu. Zijn stiefvader zat in een netwerk van allerlei wetenschappers en Jacob Cats, die ook een pamflet over die komeet schreef, was indirect familie."
Blijft het raadsel waarom een vrome protestant toch een tattoo liet zetten. Tattooartiest Henk Schiffmacher wist van Franse en Duitse portetten uit die tijd waarop personen met tatoeages stonden (bewijs van een pelgrimage naar het Heilige Land), maar dat waren katholieken. Waarom hield Smits zich als devoot protestant niet aan het gebod uit het Bijbelboek Leviticus dat het aanbrengen van "schrift van een ingedrukt teken" strikt verbiedt?
"Het is een raadsel welk verhaal Smits als opdrachtgever van het schilderij wil vertellen met deze afbeelding midden op het schilderij. Het gekke is ook dat de drie andere koopmannen van gereformeerde huize er blijkbaar akkoord mee gingen. Daar moet een verhaal achter zitten, maar misschien komen we er wel nooit achter."
Onduidelijk is ook waar en wanneer Smits zijn komeet aanbracht. Schiffmacher wees erop dat de inkt blauw verkleurd is en dus al jaren eerder moet zijn aangebracht. Op een zeereis misschien? Toch op een tocht naar Israël? Of ooit eens tijdens een handelsreis naar Azië? Er is nog niet genoeg bekend over de levensloop van Smits om daar antwoord op te geven.
Het schilderij is de komende maanden te zien in Huis Willet-Holthuysen aan de Herengracht. Geïnspireerd door de vondst zal Schiffmacher volgende maand gratis vijf komeettatoeages zetten bij liefhebbers die de beste motivatie insturen.
Duitse acteur Udo Kier (81) overleden
24 november 2025 11:44
De Duitse acteur Udo Kier is gisteren op 81-jarige leeftijd overleden, meldt de Amerikaanse entertainmentsite Variety. Kier heeft in meer dan 250 films gespeeld en is vooral bekend voor zijn bijrollen in onder meer Ace Ventura: Pet Detective en Armageddon.
Kier werd tijdens de Tweede Wereldoorlog in 1944 in Keulen geboren. Het ziekenhuis waar hij ter wereld kwam, werd enkele uren na zijn geboorte gebombardeerd. Met zijn moeder werd hij gered van onder het puin.
Ontdekt in koffiezaak
Zijn jeugd in het naoorlogse Duitsland noemde hij verschrikkelijk. In 2002 zei hij in het Britse dagblad The Guardian dat hij en zijn alleenstaande moeder erg arm waren. "We hadden tot mijn 17e geen warm water."
Om de armoede te ontsnappen werkte de jonge Kier in een fabriek om geld te verdienen. Zijn carrière als acteur begon in de jaren 60 toen hij naar Londen verhuisde om daar Engels te studeren. In een koffiezaak werd hij ontdekt door een castingdirector.
Kier werkte in meerdere Europese producties, zoals Lili Marleen en Lola van de Duitse regisseur Rainer Werner Fassbinder. In de jaren 90 maakte hij de oversteek naar Hollywood waar hij bijrollen had in grote filmproducties, waaronder Blade. Ook was hij te zien in de videoclips Erotica en Deeper and Deeper van Madonna.
In Deeper and Deeper (1992) speelde Kier de geliefde van Madonna:
Kier speelde graag de schurk in films en series omdat het publiek, zoals hij zei in een interview, je dan beter onthoudt. Hij was bevriend en werkte vaak samen met grote regisseurs als Lars von Trier, Andy Warhol en Gus van Sant. Von Trier strikte hem onder meer voor rollen in Melancholia, Nymphomaniac en Dogville.
In 2006 speelde hij Dokter Lawrence in de verfilming van het Nederlandse boek Kruistocht in spijkerbroek.
Kier overleed in een ziekenhuis in zijn woonplaats Palm Springs in de Amerikaanse staat Californië.
Roermondenaren 72 uur zonder stroom: geen contacten en warmte van een steen
24 november 2025 10:58
72 uur zonder elektriciteit. En dat in een weekend waarin de winter zich voor het eerst echt liet zien. Zes huishoudens in Roermond deden mee aan een experiment en zaten sinds vrijdagochtend zonder stroom.
De pilot was een initiatief van de gemeente Roermond en de Veiligheidsregio Limburg-Noord om te onderzoeken hoe het is als de stroom uitvalt en hoe de samenleving daar beter op voorbereid kan worden. In die dagen was het ook niet toegestaan om buitenshuis gebruik te maken van elektriciteit.
Carolien Edixhoven was een van de deelnemers. In haar huis stond de kachel uit, brandden kaarsen en ze droeg twee dikke truien. "Het was geweldig en heel leuk om mee te doen. Je loopt tegen dingen aan die je van tevoren niet hebt bedacht."
Ze zegt dat ze het hele weekend vooral de sociale contacten heeft gemist. "Geen telefoon, geen app, internet, televisie. Dat was wel even lastig hoor."
Om toch een beetje op de hoogte te blijven bood de radio uit het noodpakket uitkomst:
De zes huishoudens hadden zich aangemeld voor het experiment en werden goed voorbereid. Ze kregen allemaal een noodpakket, veiligheidsinstructies en werden begeleid.
Voor de deelnemers was de kou van afgelopen weekend misschien wel de grootste uitdaging. Edixhoven gebruikte een steen op een gasbrander. "Die steen wordt heel warm en geeft veel warmte af." Op het brandertje kon ze ook eten koken. "Het lijkt een beetje op kamperen."
Burgemeester Yolanda Hoogtanders spreekt van een geslaagd experiment. "Je hoort hoeveel praktijkervaring mensen hebben opgedaan. En ik vind het belangrijk dat mensen het er met familie en vrienden over hebben."
Max Verstappen
Iets na 09.00 uur vanochtend ging de hoofdschakelaar weer om. "Er gebeurt van alles! De koelkast, de waterkoker, alles springt weer aan. Internet!", zegt Edixhoven opgetogen.
Ze zegt dat ze tijdens die 72 uur niet vals gespeeld heeft, op één moment na. "Nou.. ik ben zondag om vijf uur 's ochtends naar de buurman gegaan om Formule 1 te kijken."
Foo Fighters, The Cure en Twenty One Pilots hoofdacts van Pinkpop 2026
24 november 2025 09:22
Pinkpop heeft de eerste namen voor de editie van volgend jaar bekendgemaakt. Foo Fighters, The Cure en Twenty One Pilots zijn de headliners van het festival.
Daarnaast treden onder meer Editors, Yungblud, Zara Larsson, Teddy Swims en Idles op. Wat betreft Nederlandse inbreng zijn Suzan & Freek, Roxy Dekker en Di-Rect volgend jaar op de weide in Landgraaf te zien.
Foo Fighters stonden voor het laatst in 2018 op Pinkpop. De rockband van frontman Dave Grohl keert voor het eerst sinds het overlijden van drummer Taylor Hawkins terug naar Nederland en sluit het festival op zondag af.
Heropleving
Een andere oude bekende is The Cure, die in juni precies veertig jaar na zijn Pinkpopdebuut weer in Landgraaf te zien is. De Britse newwaveband, onder meer bekend van A Forest, Friday I'm in Love en Boys Don't Cry, was al jaren een populaire boeking op festivals en maakt recent een heropleving door onder Gen Z'ers.
Twenty One Pilots maakt zijn debuut als headliner op Pinkpop, waar ze een paar jaar geleden nog voor de toenmalige hoofdact Metallica optraden. De Amerikanen hadden tien jaar geleden hits met Ride en Stressed Out, waarvan de laatste nog steeds in de Top 2000 staat. Het is van de drie headliners de best beluisterde band op de streamingdiensten.
Pinkpop wordt volgend jaar gehouden op 19, 20 en 21 juni. De kaartverkoop voor trouwe bezoekers is vanochtend begonnen. Zaterdag komen de kaarten voor het brede publiek op de markt.
Bosjes weg, meer lantaarnpalen: grote gemeenten grijpen in na moord op Lisa
24 november 2025 08:45
Meerdere grote gemeenten hebben sinds de dood van de 17-jarige Lisa afgelopen zomer maatregelen getroffen om de veiligheid van vrouwen en meisjes op straat te vergroten. Dat blijkt uit een rondgang van de NOS en Nieuwsuur onder tientallen gemeenten. Het gaat specifiek om maatregelen die gemeenten kunnen nemen in de publieke ruimte.
Lisa werd op 20 augustus aangevallen toen ze 's nachts van Amsterdam naar Abcoude fietste. Ze belde de politie, maar hulp kwam te laat. Haar lichaam werd gevonden aan de Holterbergweg in Ouder-Amstel. De verdachte, een man die in een asielzoekerscentrum verbleef, staat morgen voor het eerst voor de rechter. De zaak wordt nog niet inhoudelijk behandeld.
Aandacht veiligheid
De gewelddadige dood van Lisa veroorzaakte een golf van afschuw in de samenleving. Met de campagne 'Wij eisen de nacht op' kwam landelijke aandacht voor de veiligheid van vrouwen en meisjes op straat. Ook kwamen er demonstraties en werden bekende gebouwen oranje verlicht ter nagedachtenis aan de tiener.
De gemeente Ouder-Amstel hing naar aanleiding van de moord op Lisa extra camera's op langs de Holterbergweg. Ook werden er extra handhavers ingezet, de verlichting verbeterd en bosschages gesnoeid. Met de gemeente Amsterdam wordt aan veiliger fietsroutes gewerkt. Maar ook andere gemeenten hebben maatregelen genomen.
Rotterdam
Veiligheid is al jaren een belangrijk thema, maar sinds deze zomer worden donkere, verlaten plekken met extra aandacht bekeken vanuit het oogpunt van een vrouw, zegt Wieke van de Haterd. Zij is in het Rotterdamse gebied IJsselmonde 'stadsmarinier', een door de gemeente aangestelde burgerambtenaar op het gebied van veiligheid.
"Door samen met vrouwen naar locaties te kijken, hoorden we bijvoorbeeld dat alleen verlichting simpelweg niet genoeg is", zegt Van de Haterd. "Het gevoel van onveiligheid zit ook in dichte begroeiing, of het feit dat er helemaal niemand te bekennen is op de route. We kijken daarom ook naar sociale veiligheid: waar kun je terecht als er iets is?"
'Veiligheid van vrouwen op straat is een mannenprobleem'
Eerder dit jaar maakten we een artikel over wat mannen kunnen doen voor de veiligheid van vrouwen: 'Veiligheid van vrouwen op straat is een mannenprobleem'
Amsterdam trok in september 6 miljoen uit voor maatregelen om de veiligheid te vergroten. Zo komt er een platform Stop Geweld Tegen Vrouwen waar dertig agenten gaan werken. Dat moet het voor vrouwen makkelijker maken om aangifte van geweld te doen. Ook krijgen agenten training in het herkennen van signalen van (seksueel) geweld en aanwijzingen voor dreigende femicide.
Den Haag heeft een meldpunt gelanceerd. Veel gemeenten plaatsen meer lantaarnpalen op donkere plekken of extra camera's.
Nieuwegein werkt aan een 'lichtscan' om te zien waar meer verlichting nodig is. De Noord-Hollandse gemeente Waterland bekijkt de inzet van een app waarmee inwoners de straatverlichting zelf kunnen aanzetten.
In onder meer Helmond, Maastricht en Ede brengen gemeenten in kaart waar hun inwoners het onveilig vinden. De gemeente Hilversum ontving onlangs zo'n 150 reacties van bewoners op de vraag waar het 'niet oké' is. De antwoorden worden vergeleken met eerdere meldingen en gegevens van bijvoorbeeld de politie.
Volgens de Hilversumse burgemeester Van den Top is het onhaalbaar om de hele gemeente volledig te verlichten en al het groen weg te snoeien. Het is bovendien onmogelijk om alle risico's weg te nemen. "Maar we willen wel graag weten waar vrouwen het onveilig vinden en wat wij daar zelf aan kunnen doen. Je zou ook aan extra surveillance kunnen denken."
Een gruwelijk misdrijf is helaas niet te voorkomen, benadrukt ook Van de Haterd. "Maar we kunnen wel luisteren naar de onveiligheid die vrouwen ervaren. Wij hadden geen verlichting in een donker park waar vleermuizen leven. Na gesprekken met vrouwen die na een avonddienst door dat park moeten lopen, zijn we nu toch voor lantaarnpalen gegaan."